Goc nho san truong - Trần T. Ái Liên's profile

— Nhân đây, tôi có St. và chia sẻ. Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'?

Nghe tên "xứ Nẫu", nhiều người biết vùng đất đang được nói đến là Bình Định, Phú Yên, tuy nhiên không mấy người hiểu được nguồn gốc và ý nghĩa tên gọi này.

Xứ Nẫu là cụm... Show more

29

29 people like this.

Trương Văn Hùng Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'?
Ví dụ: “nậu nguồn” chỉ nhóm người khai thác rừng, “nậu nại” chỉ nhóm người làm muối, “nậu rổi” chỉ nhóm... Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'?
Ví dụ: “nậu nguồn” chỉ nhóm người khai thác rừng, “nậu nại” chỉ nhóm người làm muối, “nậu rổi” chỉ nhóm người bán cá, “nậu rớ” chỉ nhóm người đánh cá bằng rớ vùng nước lợ, “nậu cấy” chỉ nhóm người đi cấy mướn, “nậu vựa” chỉ nhóm người làm mắm.

Do sự phát triển của Đàng Trong, năm 1726, chúa Nguyễn Phúc Chú (1697-1738) ra lệnh ban hành quy định phạm vi chức năng của các đơn vị hành chính. Các đơn vị như “thuộc", “nậu” bị xóa bỏ. Từ “nậu” được biến nghĩa dùng để gọi người đứng đầu trong đám người nào đó và sau này trở thành đại từ nhân xưng ngôi thứ ba số ít. Từ “nậu” không xuất hiện độc lập mà chỉ có mặt trong các tổ hợp danh ngữ như:

Chiều chiều mây phủ Đá Bia
Đá Bia mây phủ chị kia mất chồng
Mất chồng như nậu mất trâu
Chạy lên chạy xuống cái đầu chôm bơm.

Phương ngữ Phú Yên - Bình Định rút gọn đại từ danh xưng ngôi thứ ba (cả số ít và số nhiều) bằng cách dùng dấu hỏi. Ví dụ "ông ấy", "bà ấy" được thay bằng “ổng”, “bả”, "anh ấy", "chị ấy" được thay bằng “ảnh”, “chỉ”. Và thế là “nậu” được thay bằng “nẩu".
Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'? - 2

Phương ngữ Thuận Quảng (Thuận Hóa – Quảng Nam) với “mô, tề, răng, rứa, chừ” vượt qua đèo Bình Đê (ranh giới Bình Định – Quảng Ngãi) được đổi thành “đâu, kia, sao, vậy, giờ”. Và đặc trưng ngữ âm của vùng Nam Trung bộ (Bình Định – Phú Yên) không phân biệt rạch ròi cách phát âm dấu hỏi và dấu ngã. Đặc biệt, với bà con vùng biển từ Hoài Nhơn (Bình Định) đến Gành Đỏ (Sông Cầu – Phú Yên), các âm dấu ngã đều được phát âm thành dấu hỏi. Riêng người ở đồng bằng Tuy Hòa khi phát âm không phân biệt được dấu hỏi và dấu ngã.

Bởi vậy, “nẩu” hay được phát âm thành “nẫu”. Đồng bằng Tuy Hòa trù phú, nhiều nhà giàu cho con cái đi học chữ phương xa. Các vị có chữ nghĩa viết chữ “nẩu” cách theo phát âm quen miệng thành chữ “nẫu”.

Ví dụ: Thay vì hỏi “Hôm nay người ta đi đâu mà nhiều vậy?” thì người dân Bình Định và Phú Yên hỏi là “Hôm nay nẫu đi đâu mà nhiều dậy?” hay “Cái nhà này là của họ” thì "dân xứ Nẫu" sẽ nói là “Cái nhà nhà này là của nẫu”. Chính vì vậy mà khi hòa cùng tiếng nói của mọi miền đất nước, tiếng nẫu sẽ không lạc vào đâu được.

Dần về sau, tự "nậu" biến mất và được thay thế bằng từ "nẫu" mang ý nghĩa là đại từ nhân xưng ngôi thứ ba cả số ít và số nhiều. Vì "nẫu'" là "đặc sản" của cùng Phú Yên, Bình Định nên người ta gọi vùng này là "xứ Nẫu". Show more

4 months ago

Likes 23

Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'?
 Ví dụ: “nậu nguồn” chỉ nhóm người khai thác rừng, “nậu nại” chỉ nhóm người làm muối, “nậu rổi” chỉ nhóm người bán cá, “nậu rớ” chỉ nhóm người đánh cá bằng rớ vùng nước lợ, “nậu cấy” chỉ nhóm người đi cấy mướn, “nậu vựa” chỉ nhóm người làm mắm.

Do sự phát triển của Đàng Trong, năm 1726, chúa Nguyễn Phúc Chú (1697-1738) ra lệnh ban hành quy định phạm vi chức năng của các đơn vị hành chính. Các đơn vị như “thuộc", “nậu” bị xóa bỏ. Từ “nậu” được biến nghĩa dùng để gọi người đứng đầu trong đám người nào đó và sau này trở thành đại từ nhân xưng ngôi thứ ba số ít. Từ “nậu” không xuất hiện độc lập mà chỉ có mặt trong các tổ hợp danh ngữ như:

Chiều chiều mây phủ Đá Bia
Đá Bia mây phủ chị kia mất chồng
Mất chồng như nậu mất trâu
Chạy lên chạy xuống cái đầu chôm bơm.

Phương ngữ Phú Yên - Bình Định rút gọn đại từ danh xưng ngôi thứ ba (cả số ít và số nhiều) bằng cách dùng dấu hỏi. Ví dụ "ông ấy", "bà ấy" được thay bằng “ổng”, “bả”, "anh ấy", "chị ấy" được thay bằng “ảnh”, “chỉ”. Và thế là “nậu” được thay bằng “nẩu".
Vì sao Bình Định, Phú Yên được gọi là 'xứ Nẫu'? - 2

Phương ngữ Thuận Quảng (Thuận Hóa – Quảng Nam) với “mô, tề, răng, rứa, chừ” vượt qua đèo Bình Đê (ranh giới Bình Định – Quảng Ngãi) được đổi thành “đâu, kia, sao, vậy, giờ”. Và đặc trưng ngữ âm của vùng Nam Trung bộ (Bình Định – Phú Yên) không phân biệt rạch ròi cách phát âm dấu hỏi và dấu ngã. Đặc biệt, với bà con vùng biển từ Hoài Nhơn (Bình Định) đến Gành Đỏ (Sông Cầu – Phú Yên), các âm dấu ngã đều được phát âm thành dấu hỏi. Riêng người ở đồng bằng Tuy Hòa khi phát âm không phân biệt được dấu hỏi và dấu ngã.

Bởi vậy, “nẩu” hay được phát âm thành “nẫu”. Đồng bằng Tuy Hòa trù phú, nhiều nhà giàu cho con cái đi học chữ phương xa. Các vị có chữ nghĩa viết chữ “nẩu” cách theo phát âm quen miệng thành chữ “nẫu”.

Ví dụ: Thay vì hỏi “Hôm nay người ta đi đâu mà nhiều vậy?” thì người dân Bình Định và Phú Yên hỏi là “Hôm nay nẫu đi đâu mà nhiều dậy?” hay “Cái nhà này là của họ” thì "dân xứ Nẫu" sẽ nói là “Cái nhà nhà này là của nẫu”. Chính vì vậy mà khi hòa cùng tiếng nói của mọi miền đất nước, tiếng nẫu sẽ không lạc vào đâu được.

Dần về sau, tự "nậu" biến mất và được thay thế bằng từ "nẫu" mang ý nghĩa là đại từ nhân xưng ngôi thứ ba cả số ít và số nhiều. Vì "nẫu'" là "đặc sản" của cùng Phú Yên, Bình Định nên người ta gọi vùng này là "xứ Nẫu".

Tôi là con dâu xứ Nẫu - Feb14, 2023
Photo: Nhà văn Trương Văn Dân và vợ Elena Pucillo.

Elena Pucillo là nhà văn người Italia, từng dạy tiếng Pháp và văn minh Pháp tại ĐH Milano, Italia. Hiện bà đang dạy tiếng Italia tại Nhạc viện TP Saigon và văn... Show more

31

31 people like this.

Trần T. Ái Liên Tôi là con dâu xứ Nẫu

* Hầu như các sáng tác của bà đều được chồng chuyển ngữ?
– Tôi có viết một số bài cho các báo và tạp chí ở Italia nhưng các... Show more 4 months ago

Likes 26

Tôi là con dâu xứ Nẫu

* Hầu như các sáng tác của bà đều được chồng chuyển ngữ?
– Tôi có viết một số bài cho các báo và tạp chí ở Italia nhưng các sáng tác truyện ngắn và tạp bút được xuất bản ở Việt Nam thì đều được chính anh Dân dịch sang tiếng Việt. Tính đến nay, tôi đã xuất bản được ba tập truyện là Bóng của ngày, Một phút tự do và Vàng trên biển đá đen. Riêng tập Một phút tự do vừa được in lại bằng nguyên tác tiếng Italia Un Istante di libertà, do nhà xuất bản Calibano ấn hành năm 2019 (trong khuôn khổ Giải thưởng của Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh năm 2016, tác phẩm Một phút tự do (tập truyện ngắn, tùy bút của Elena Pucillo Truong (Italia), bản dịch của Trương Văn Dân được Hội Nhà văn TP Saigon trao tặng thưởng – NV).

* Bà dành khá nhiều sự quan tâm về phụ nữ và văn hóa Việt?
– Đúng vậy. Tôi gắn bó với Việt Nam đủ lâu để thấy mình thực sự hòa vào cuộc sống nơi đây. Và hiểu nhiều hơn về người Việt, nhất là có nhiều đồng cảm với phụ nữ Việt. Bởi thế, từ nhiều năm trước, tôi đã tổ chức nhiều hội thảo ở Italia về Việt Nam với các đề tài “Vai trò phụ nữ và tầm quan trọng của họ trong gia đình Việt Nam”, “Tết Việt Nam, phong tục và truyền thống”, “Đổi mới, phát triển kinh tế Việt Nam sau khi chiến tranh chấm dứt”.

* Hẳn Bình Định đã tạo nhiều cảm hứng cho sáng tác của bà?
– (Mỉm cười) Tôi là con dâu xứ Nẫu cơ mà! Từ nhiều năm nay, Bình Định và Việt Nam đã là quê hương của tôi. Tôi được chồng và cả gia đình anh giúp hiểu thêm về văn hóa và phong tục đất nước này. Tôi biết câu ca dao Muốn ăn bánh ít lá gai/ Lấy chồng Bình Định cho dài đường đi, nhưng như bạn thấy đấy, tôi đâu có sợ đường dài! Vì về Bình Định nhiều lần nên tôi cũng đã có cơ hội viết về Bình Định. Như tạp bút Kỳ diệu và tự hào viết về lễ hội Tây Sơn – Bình Định năm 2008; truyện ngắn Trên chuyến tàu về quê ăn Tết viết năm 2011 trong cảm hứng hồi tưởng những chuyến tàu về Bình Định dịp cuối năm, hay Kho tàng của sự im lặng viết năm 2013 sau khi thăm một ngôi chùa ở Quy Nhơn…

Khó có thể dùng phép liệt kê, vì không chỉ trực tiếp đề cập đến Bình Định mà nhiều bài viết của tôi về những chủ đề khác cũng được nuôi cấy từ cảm hứng khi tiếp xúc với đất và người Bình Định.

* Thưa bà, bà thấy đất và người Bình Định như thế nào?
– Ở đây, con người đáng yêu, cảnh vật cũng rất xinh đẹp. Khi về đây, tôi cùng chồng, có khi là những bạn văn của anh ấy hay đi thăm thú một số nơi, như: Hầm Hô, Ghềnh Ráng, Cù Lao Xanh, Eo Gió, các ngôi chùa trên núi… Đặc biệt, tôi rất thích món ăn Bình Định. Mỗi lần về Việt Nam, khi trở lại Italia tôi đều mang theo rất nhiều bánh tráng, nó ngon và tiện lợi. Tôi cũng rất thích bánh xèo Bình Định, bún chả cá, bún sứa, nước mắm… nói theo kiểu của người Bình Định hay nói, là hương vị rất đậm đà.

Người Bình Định cần cù chịu khó, chân thành và hiếu khách, dễ làm người khác cảm mến. Quý nhất là ý thức lưu giữ các giá trị văn hóa, truyền thống hào hùng của lịch sử, nhất là về thời Tây Sơn. Nên mỗi lần đến thăm Bảo tàng Quang Trung, lòng tôi đều lâng lâng xúc động.

* Hình như bà đang ấp ủ nhiều dự định?
– Tôi sắp xuất bản tập truyện ngắn, tản văn Hạt bụi lênh đênh. Tập sách gồm 10 truyện ngắn và 19 tạp bút là góc nhìn về Phật giáo của một người phụ nữ Italia sống và viết ở Việt Nam.

Đặc biệt, mấy năm trước có một số bạn văn và bạn đọc đã đề nghị vợ chồng tôi in chung một tập truyện. Chúng tôi đã suy nghĩ về điều ấy và quyết định sẽ in chung tập truyện như vậy, thống nhất lấy tựa là Nỗi đau ngọt ngào. Tập truyện gồm 28 truyện ngắn, 15 của anh Dân và 13 của tôi, các truyện xoáy vào chủ đề gia đình. Ngụ ý chúng tôi như tên của tập truyện, là trong gia đình có cả tình yêu và nước mắt, vì gia đình là nơi êm ấm nhất nhưng nếu thiếu “tình” thì có thể mang lại rất nhiều đau khổ hay trở thành “một nơi nguy hiểm để sống”.

Hai tập truyện này, sẽ sớm xuất bản ở Việt Nam. Và có lẽ, chúng tôi sẽ làm một buổi ra mắt sách nho nhỏ ở quê nhà Bình Định, cũng là dịp để gặp lại bạn văn, những người đáng yêu mà chúng tôi có dịp gặp gỡ, kết duyên bè bạn.

* Cảm ơn bà về cuộc trò chuyện này. Chúc bà và gia đình thật nhiều sức khỏe và bình an, đón một cái Tết đầm ấm, nhiều niềm vui.

Nguồn: Nhà văn Trương Văn Dân gửi email. (Ái Liên xin post).

21

21 people like this.

26

26 people like this.

Sắc hoa tháng 11 rực rỡ ở nhà

20

20 people like this.

Nancy Hoài Sang Phương Like 6 months ago

Likes 16

Nguyễn Lợi & Mỹ Dung 6 months ago

Likes 3

18

18 people like this.

a Guest Happy November birthdays 7 months ago

9 Câu Nói Của Người Già Đáng Suy Ngẫm

1. Câu thứ 1: đừng bao giờ mong đợi bất cứ sự giúp đỡ về mặt kinh tế nào từ người khác. Tiền, đối với ai cũng đều không đủ dùng. (Học cách cho đi).
2. Câu thứ 2: bạn bè giúp bạn là thiện chí, là tình nghĩa;... Show more

37

37 people like this.

Trần T. Ái Liên 9 Câu Nói Của Người Già Đáng Suy Ngẫm

7. Câu thứ 7: bất kể bạn kết hôn vì điều gì, chỉ cần đã có con cái, bạn phải yêu cái nhà này, bất luận có xa... Show more 9 months ago

Likes 35

9 Câu Nói Của Người Già Đáng Suy Ngẫm

7. Câu thứ 7: bất kể bạn kết hôn vì điều gì, chỉ cần đã có con cái, bạn phải yêu cái nhà này, bất luận có xa cách, lạnh nhạt tới đâu, bạn phải có nghĩa vụ khiến nó ấm áp lên, bởi lẽ bạn là cha mẹ. (Học cách gánh vác trách nhiệm).

8. Câu thứ 8: thanh xuân của chúng ta chớp mắt một cái là sẽ qua, nếp nhăn cũng sẽ mỗi ngày một nhiều hơn, chúng ta không thể ngăn cản năm tháng làm phai tàn nhan sắc bên ngoài, nhưng chúng ta có thể khiến cái “tâm” bên trong của mình dần dần được mài giũa theo thời gian, giống như hạt cát bên trong những con trai, theo năm tháng sẽ dần dần trở thành viên ngọc sáng loáng, đợi tới khi chúng ta già đi, bước chân chậm chạp, ta vẫn có thể dùng sự lộng lẫy của viên trân châu thắp sáng lên đoạn hành trình cuối cùng! (Học cách trưởng thành).

9. Câu thứ 9: đừng chấp niệm, cố chấp, đời người có rất nhiều điều không như ý, thế giới không phải lúc nào cũng chào đón bạn, trái đất cũng không phải vì bạn mà quay, vì vậy đừng quá cố chấp muốn có được thứ gì đó, ngay cả bản thân chúng ta cũng chỉ là người qua đường trong cõi hồng trần, đến với thế giới bằng hai bàn tay không, vậy ra đi rồi còn có thể đem theo cái gì? (Học cách chấp nhận và buông thả).

Theo 
Trí Thức Trẻ

Kim Phượng 8: thanh xuân của chúng ta chớp mắt một cái là sẽ qua, nếp nhăn cũng sẽ mỗi ngày một nhiều hơn, chúng ta không thể ngăn cản năm tháng làm phai tàn... Show more 9 months ago

Likes 31

Kim Quy 9 Câu Nói Của Người Già Đáng Suy Ngẫm 9 months ago

Likes 28

Muốn Duy Trì Những Mối Quan Hệ Tốt Đẹp, Hãy Bao Dung

1. Sống ở đời, bạn sẽ phải gặp đủ kiểu người. Gặp đúng người hay sai người cũng đều là do bạn đã hút họ đến.
2. Quãng đời còn lại vốn không dài, cách tốt nhất để vui sống là lựa chọn một thái độ... Show more

57

57 people like this.

Trần T. Ái Liên Muốn Duy Trì Những Mối Quan Hệ Tốt Đẹp, Hãy Bao Dung

9. Ở cùng với người đừng quá tranh nhau hơn thua. Trong cuộc sống đôi khi chỉ vì một câu nói... Muốn Duy Trì Những Mối Quan Hệ Tốt Đẹp, Hãy Bao Dung

9. Ở cùng với người đừng quá tranh nhau hơn thua. Trong cuộc sống đôi khi chỉ vì một câu nói mà ta tranh luận với nhau đến đỏ mặt tía tai. Người xưa nói: “Có lý không ở lớn tiếng”. Thật sự khiến người ta tâm phục khẩu phục không phải dựa vào cái miệng, mà là dựa vào sự chân thành.
10. Tục ngữ nói: “Thiện ý một câu ấm ba đông, lời ác lạnh người sáu tháng ròng”. Hãy thêm một phần nhã nhặn, chớ nói lời dữ làm tổn thương nhau, nếu không sẽ mất nhau mãi mãi. Người ngoài mặt dẫu có mạnh mẽ thế nào, trong tâm cũng mong có được tình cảm ấm áp.
11. Làm người cần phải biết khiêm tốn. Ai cũng thích kết giao với người khiêm tốn. Tư Mã Ý từng nói: “Thần từ trước giờ không có kẻ thù, những người mà thần nhìn thấy đều là bạn bè và sư trưởng”. Đấy chính là tấm lòng thản đãng bao dung.
12. Người có khuôn phép, trong lòng có cả một biển cả mênh mông, ắt có thể khai thông con đường phía trước, vậy lo chi không có bạn bè?
13. Ở cùng với người, lời nói và vẻ ngoài của bạn khiến người ta cảm thấy thoải mái lúc đầu, nhưng về sau điều thật sự khiến người ta trân quý nhất chính là hàm dưỡng bên trong bạn. Quý mến một người thoạt đầu là bởi dung nhan, sau là kính trọng bởi tài hoa, hợp nhau ở tính cách, đi được lâu dài với nhau bởi thiện lương và sống được với nhau đến cuối cùng là ở nhân phẩm.
14. Gặp được một người vừa ý thật không phải dễ, gặp được đúng người lại càng khó hơn, chỉ khi lựa chọn phương thức ứng xử thích hợp, cộng thêm chân thành bao dung, tình cảm mới có thể vững chắc lâu bên được.

Sưu tầm Show more 11 months ago

Likes 49

Muốn Duy Trì Những Mối Quan Hệ Tốt Đẹp, Hãy Bao Dung

9. Ở cùng với người đừng quá tranh nhau hơn thua. Trong cuộc sống đôi khi chỉ vì một câu nói mà ta tranh luận với nhau đến đỏ mặt tía tai. Người xưa nói: “Có lý không ở lớn tiếng”. Thật sự khiến người ta tâm phục khẩu phục không phải dựa vào cái miệng, mà là dựa vào sự chân thành.
10. Tục ngữ nói: “Thiện ý một câu ấm ba đông, lời ác lạnh người sáu tháng ròng”. Hãy thêm một phần nhã nhặn, chớ nói lời dữ làm tổn thương nhau, nếu không sẽ mất nhau mãi mãi. Người ngoài mặt dẫu có mạnh mẽ thế nào, trong tâm cũng mong có được tình cảm ấm áp.
11. Làm người cần phải biết khiêm tốn. Ai cũng thích kết giao với người khiêm tốn. Tư Mã Ý từng nói: “Thần từ trước giờ không có kẻ thù, những người mà thần nhìn thấy đều là bạn bè và sư trưởng”. Đấy chính là tấm lòng thản đãng bao dung.
12. Người có khuôn phép, trong lòng có cả một biển cả mênh mông, ắt có thể khai thông con đường phía trước, vậy lo chi không có bạn bè?
13. Ở cùng với người, lời nói và vẻ ngoài của bạn khiến người ta cảm thấy thoải mái lúc đầu, nhưng về sau điều thật sự khiến người ta trân quý nhất chính là hàm dưỡng bên trong bạn. Quý mến một người thoạt đầu là bởi dung nhan, sau là kính trọng bởi tài hoa, hợp nhau ở tính cách, đi được lâu dài với nhau bởi thiện lương và sống được với nhau đến cuối cùng là ở nhân phẩm.
 14. Gặp được một người vừa ý thật không phải dễ, gặp được đúng người lại càng khó hơn, chỉ khi lựa chọn phương thức ứng xử thích hợp, cộng thêm chân thành bao dung, tình cảm mới có thể vững chắc lâu bên được.
 
Sưu tầm