Tổ chức thám tử Pinkerton

Sean Bảo

Tổ chức thám tử Pinkerton được xem là tiền thân cho ngành tình báo, mật vụ, cảnh sát và ảnh hưởng đến lịch sử nước Mỹ. 

Được Allan Pinkerton thành lập tại Hoa Kỳ năm 1850 với tư cách là Hãng Thám tử Quốc gia Pinkerton, là hãng điều tra tư và hiện nay thuộc về Securitas AB một hãng dịch vụ an ninh, điều tra, có trụ sở tại Stockholm, Thụy Điển. Tổ chức này có khoảng 300,000 nhân viên tại hơn 60 quốc gia trên thế giới.

Năm 1842, Allan Pinkerton từ Scotland di cư đến Chicago làm thùng chứa rượu. Với tay nghề cao và phẩm chất tốt, các thùng rượu bằng gỗ của ông được ưa chuộng. Pinkerton quyết định tìm nguồn gỗ cho sản phẩm của mình, ông đến một cù lao nhỏ trên sông Fox. Ở đó ông phát giác nhiều người làm hàng giả, hàng lậu. Ông thông báo cho cảnh sát địa phương, rồi cùng họ vào rừng  vây bắt bọn băng đảng, thủ lĩnh trốn thoát và bị bắt sau đó. Với thành tích tình cờ này Pinkerton được chọn làm điều tra viên, rồi thành cảnh sát trưởng Chicago. Trong thời gian ấy, em của Allan là Robert Pinkerton đã thành lập Pinkerton & Co năm 1843 hợp đồng bảo vệ cho các vụ cướp đường sắt. Robert cũng cung cấp các dịch vụ bảo vệ cho Wells Fargo trong các chuyến xe ngựa chuyển tiền bạc xuyên bang. Hai anh em mở công ty Pinkerton National Detective Agency, chuyên phát hiện các vụ làm tiền giả và cướp đường hỏa xa, cũng như bao gồm các vụ điều tra và bảo vệ cho chính quyền cũng như tư nhân. Trước đó đã có nhiều dịch vụ thám tử tư nhưng danh tiếng và hiệu quả của Pinkerton nổi trội.

Năm 1856, Kate Warne một góa phụ 23 tuổi bước vào văn phòng công ty Pinkerton ở Chicago xin việc. Allan thoạt đầu ngần ngừ nhưng khi nghe cô ta trình bày lợi thế của người phụ nữ trong những việc điều tra mà không một nam thám tử nào có thể làm được, Kate được thu nạp và chứng tỏ vai trò hữu hiệu bí mật của mình. Kate làm bạn với vợ một tên cướp và truy ra nơi giấu tiền, một lần khác giả dạng làm bà bói tướng số, Kate đã tìm ra vụ án khác. Năm 1861 trong khi điều tra một vụ cướp và tin đồn quân miền Nam sẽ phá hoại đường sắt. Từ trong một quán hớt tóc, thám tử Pinkertons tình cờ biết được âm mưu ám sát Tổng thống Abraham Lincoln ở Baltimore trên đường đến Washington nhậm chức. Tổ chức đã cắt đường dây thép để phe phản loạn không liên lạc được, Kate giả giọng người miền Nam và trà trộn vào đám quý tộc, tìm hiểu kế hoạch mưu sát. Sau đó cải dạng làm anh em, Lincoln được khoác khăn trùm giả bệnh. Khi kẻ ám sát đón Lincoln, thì Tổng thống đã đổi lộ trình, đáp chuyến tàu đêm qua Baltimore trước lịch trình dự kiến vài giờ. Lincoln về đến Capitol an toàn sáng hôm sau. Dư luận và báo giới cho là Tổng thống nhát gan. Kẻ mưu sát không được tìm thấy. Nhiều tin đồn sau này cho rằng tin tức về vụ mưu sát đã được thổi phồng và dựng nên bởi Pinkerton.

Allan Pinkerton (trái) với Tổng thống Abraham Lincoln và tướng Union, John A. McClernand

Trong suốt chuyến tàu đêm qua Baltimore về Washington, Kate làm vệ sĩ bảo vệ Tổng thống Lincoln, tay đặt lên báng súng, không một phút giây chợp mắt. Cũng từ đêm đó, tổ chức thám tử có slogan sau này là: “Chúng tôi không bao giờ ngủ.” Kate Warne là nữ thám tử đầu tiên trong ngành tình báo nước Mỹ.

Khi nội chiến nổ ra, Lincoln đã mướn Pinkerton làm vệ sĩ và dọ thám tình báo các hoạt động của phe miền Nam. Allan Pinkerton từng là một chiến sĩ phe miền Bắc trung thành với việc bãi bỏ nô lệ, ông lập một mạng lưới tình báo viên thâm nhập vào phe miền Nam, thu thập tin tức từ các nô lệ trốn thoát. Trong số đó có John Scobell là người tình báo da đen đầu tiên được cài. Các mật báo hữu dụng, nhưng cũng có lần sai lạc. Trong một trận đánh ở Potomac dưới trướng của tướng quân miền Bắc George McClellan, tình báo của Pinkerton tin rằng quân số phe miền Nam sẽ đông hơn gấp bội, tướng McClellan chần chừ không dám tấn công và nhiều lần gọi cứu viện. Trong khi thực sự chỉ có một nhóm nhỏ phe miền Nam chiếm giữ.

Tháng 10 năm 1866, một nhóm cao-bồi băng đảng Anh em Reno phóng ngựa theo tàu lửa ở Indiana, leo lên tàu, gí súng, đặt thuốc nổ phá tủ sắt cướp 10 ngàn đô. Ðịa hình hoang mạc núi đèo làm nơi trú ẩn và tấn công bất ngờ lý tưởng của các băng cướp. Hàng chục chuyến xe ngựa chở tiền nhà băng của Wells Fargo và từ các mỏ vàng bị các băng cao-bồi Butch Cassidy và Wild Bunch ở miền Viễn Tây bịt mặt chận đường cướp bóc. Các vệ binh và cảnh sát non trẻ thời bấy giờ hầu như bất lực. Pinkerton được mời điều tra và bảo vệ. Năm 1870, sau khi truy tìm hàng tháng trời băng đảng Jesse James chuyên cướp nhà băng, một thám tử bị giết khi tìm cách thâm nhập và 2 người nữa bị bắn khi chạm súng. Toàn chi nhánh của Pinkerton bố ráp nhà mẹ của Jesse James ở Clay County, Missouri. Hai anh em thủ lĩnh được tin thoát chạy, thám tử vây nhà bà mẹ, một nhân viên thảy bom nổ qua cửa sổ làm nát cánh tay bà mẹ và giết em trai James 8 tuổi. Cuộc bố ráp gây tổn hại tiếng tăm Pinkerton. Dư luận lên án vụ giết thường dân và lạm dụng pháp luật. Allan Pinkerton phải hủy bỏ truy tìm băng đảng Jesse James. Bảy năm sau Jesse James bị ám sát vào năm 1882.

Thông báo truy nã tội phạm của Pinkerton Agency

Sau nội chiến, Pinkerton trở về Chicago thành lập công ty thám tử tư. Ở tòa nhà 3 tầng treo một bảng hiệu có logo trắng đen hình con mắt mở “We Never Sleep.” Công ty đảm nhận nhiều công việc của CIA, FBI và Cơ quan Mật vụ Mỹ sau này.

Lần đầu tiên hệ thống thu nhập dữ liệu tội phạm toàn quốc được hình thành trong lịch sử. Các tài liệu gồm hình ảnh, hồ sơ vụ án, các nhân chứng và quá trình điều tra được ghi chép lưu giữ. Các khuôn mặt, vết sẹo, các mẩu tin được cắt ra từ báo chí, các khám nghiệm tử thi, lý lịch các nghi can… đều được ghi lại có hệ thống. Các thu thập và phương pháp này là nền móng cho hoạt động của FBI về sau.

Cùng với bạo lực khi mạnh tay sử dụng phương pháp điều tra tội phạm tại miền Tây, Pinkerton được sự ủng hộ của phe miền Bắc và các chủ hãng xưởng công nghiệp, họ dùng Pinkerton trong việc đàn áp, dập tắt các cuộc biểu tình đình công. Năm 1892 trong cuộc đình công của nhà máy thép Carnegie Steel Co, 300 nhân viên Pinkerton được điều đến can thiệp bảo vệ phân xưởng ở Homestead, Pennsylvania. Hàng ngàn công nhân đối đầu.

Gạch, đá, thuốc nổ và súng nổ ra. 11 công nhân bị chết và nhiều người bị thương, tiểu bang phải gởi quân lính đến giữ trật tự, công đoàn ngành thép gần như hỗn loạn, Pinkerton bị tố giác là hành xử như côn đồ du đãng, dẫn đến các tiểu bang ban hành luật cấm lực lượng tư nhân can thiệp vào các vụ hòa giải công đoàn.

Nhân viên Pinkerton bảo vệ quan tài và tang lễ của Marilyn Monroe ở Westwood

Memorial Park, tháng 8, 1962. (Credit: Keystone/Getty Images)

Sau khi Allan Pinkerton mất vào năm 1884, hai người con tiếp tục kế thừa và quản trị, công ty phát triển mạnh lên đến 2 ngàn thám tử cùng 30 ngàn quân trừ bị, con số nhân viên nhiều hơn cả quân đội Mỹ hồi bấy giờ. E sợ rằng với lực lượng đông đảo này, công ty sẽ trở thành đội quân đánh thuê, tiểu bang Ohio đã có lệnh cấm công ty hoạt động. Tuy vậy 45 chi nhánh của Pinkerton hoạt động trên khắp nước Mỹ vào năm 1960. Năm 1968 Pinkerton đã bảo vệ thành công chuyến tàu chở bức tranh vô giá Mona Lisa trở về Pháp sau khi cho Mỹ mượn trưng bày ở Washington, D.C. năm 1962 theo lời yêu cầu của Bà Jackie Kennedy. Năm 1998 Pinkerton giúp di tản 431 người ở Indonesia trong cuộc Khủng hoảng tài chính châu Á 1997. Khi 2 người cháu của Allan Pinkerton mất vào năm 1967, công ty không người thừa kế và được Securitas AB mua lại, công ty chuyên cung cấp dịch vụ thám tử hàng đầu, đẳng cấp quốc tế bao gồm các lĩnh vực như nhân sự, điều tra, tư vấn, kinh doanh, tình báo, an ninh… Từ năm 2014, Pinkerton dời trụ sở chính về Ann Arbor, Michigan và tiếp tục tồn tại có trụ sở ở hơn 53 nước trên thế giới cho đến ngày nay.

Ngọc Lan st