Leica con tàu tự do
Leica con tàu tự do
◄ ◊ ► ◄ ◊ ► ◊ ◄ ◊ ◄ ◊ ►
Dân rành nhiếp ảnh ai cũng biết tiếng Leica, hãng làm ống kính hàng đầu thế giới. Nhưng có lẽ ít ai biết là trước khi Đệ Nhị Thế Chiến bùng nổ, chủ công ty Ernst Leitz II đã cứu nhiều người Do Thái khỏi cuộc thanh trừng của Hitler.
Ernst Leitz I (1843-1920) Nguồn: Internet
Cha của Ernst Leitz II, Ernst Leitz I, sinh năm 1843 tại Baden, Ðức. Từ nhỏ ông được cha mẹ cho vào nhà dòng để học, với hy vọng ông sẽ thành nhà tu. Nhưng năm 21 tuổi Ernst I rời nhà dòng và dọn đến thành phố Wetzlar, một thời là thủ phủ của vương quốc Holy Roman Empire, để làm việc trong xưởng kính hiển vi Optisches Instituts của nhà phát minh danh tiếng Carl Kellner. Tại đây Ernst I học được nghề làm dụng cụ quang học và hoá học. Chỉ một năm sau, 1865, ông trở thành hội viên hùn vốn trong công ty của Kellner. Khi Kellner đột ngột qua đời năm 1869, Ernst Leitz lên làm chủ công ty và đổi tên hãng sang tên mình — Ernst Leitz GmbH.
Khác với Kellner, Leitz là một nhà khoa học có đầu óc kinh doanh, và một nhà kinh doanh có đầu óc khoa học. Tất cả các sản phẩm của Leitz đều được đánh số theo thứ tự — serial number, và ông bắt đầu mở rộng thị trường sang các lãnh vực ngoài kính hiển vi mặc dù đó là thị trường lớn nhất cho công ty thời bấy giờ. Năm 1907 công ty Leitz đã tặng chiếc kính hiển vi mang số 100,000 cho nhà dịch tễ học nổi tiếng Robert Koch, cha đẻ của vaccine. Leitz còn được biết đến như một nhà tư bản giàu lòng từ thiện có khuynh hướng xã hội. Ông lập ra chương trình bảo hiểm y tế cũng như quỹ hưu trí cho nhân viên, và đặt ra quy chế làm việc tối đa 40 giờ một tuần.
Ernst Leitz II (1871-1956) Nguồn: Internet
Sau Ðệ Nhất Thế Chiến, kinh tế Ðức xuống dốc thê thảm và công ty Leitz cũng bị khủng hoảng theo. Ernst Leitz mất năm 1920, người con trưởng là Ernst Leitz II lên thay. Mặc dù tình hình tài chánh bấp bênh, Leitz quyết định đầu tư vào ngành phim ảnh. Ông chiêu dụ nhà phát minh Oskar Barnack từ đối thủ Carl Zeiss và giao cho Barnack nhiệm vụ nghiên cứu các loại ống kính dùng cho điện ảnh và nhiếp ảnh.
Từ loại phim 35mm dùng trong điện ảnh, Barnack chế ra chiếc máy ảnh cầm tay đầu tiên với khổ phim 24×36 mm để tạo nên khung ảnh với tỉ lệ 2:3 mà ông cho là “vừa mắt” nhất. Tại hội chợ mùa Xuân năm 1925 ở Leipzig, máy ảnh Leica ra mắt công chúng lần đầu tiên và ngay lập tức trở thành món hàng nóng nhất thời bấy giờ. Nó thay đổi hoàn toàn ngành báo chí; trong tay phóng viên các tờ báo như Life, Picture Post nay có thêm một vũ khí vô cùng lợi hại. Thành công ngoài sự tưởng tượng của Leica đã giúp Leitz vượt qua cơn khủng hoảng kinh tế.
Ngoài máy ảnh, Leitz còn sản xuất nhiều loại ống kính đặc biệt cho nhiều ngành kỹ nghệ khác như địa chất học, y học, hoá học, địa lý học v.v. Leitz xuất cảng sản phẩm của mình đến khắp nơi trên thế giới; Mỹ là một thị trường quan trọng vì nó mang lại nhiều ngoại tệ mà Ðức lúc đó rất cần. Không những vậy, một trong những khách hàng lớn của Leitz là quân đội Ðức vì Không Quân rất cần đến các dụng cụ chụp không ảnh dùng cho máy bay trinh thám. Chưa kể việc ban tuyên giáo của Ðức Quốc Xã thời bấy giờ, dưới sự điều khiển của Joseph Goebbels, đã biết tận dụng nhiếp ảnh và phim ảnh để tuyên truyền cho chế độ.
Elsie Kuhn-Leitz (1903-1985). Nguồn: Internet
Giống như cha mình, Ernst Leitz II cũng là một người chủ biết lo cho nhân viên, luôn quan tâm đến gia đình họ. Vì công ty chuyên chế tạo các sản phẩm đòi hỏi lượng lao động cao tay nghề, Leitz có khá nhiều nhân viên là người Do Thái. Từ thập niên 1930 chủ nghĩa dân tuý ở Ðức bắt đầu trổi dậy, phong trào “Aryan thượng đẳng” bành trướng. Ðến khi Hitler lên nắm chánh quyền năm 1933 và đạo luật Nuremberg Law đàn áp người Do Thái ra đời thì Ernst Leitz II biết đã đến lúc phải giúp nhân viên mình đi trốn.
Ðể cho họ có thể rời Ðức một cách hợp pháp, ông mượn tên các đại lý của công ty Leitz ở nước ngoài để xin visa làm việc cho họ. Một số con cái của nhân viên được ông mướn vào xưởng ở Wetzlar để học nghề, rồi sau đó gởi họ sang Mỹ, Anh, Pháp, Hồng Kông v.v. như nhân viên của Leitz. Ông làm trong âm thầm, không cho ai biết trừ một vài nhân viên thân cận và cô con gái tên Elsie. Việc làm này dĩ nhiên cực kỳ nguy hiểm vì nếu bại lộ ông có thể bị tù tội, công ty phải đóng cửa. Nhưng ông vẫn cứ làm.
Hãng Leitz tại Wetzlar vào thế kỷ 19. Nguồn: Internet
Tất nhiên dưới chế độ công an trị như Nazi thì việc làm của Leitz đâu làm sao giấu được cảnh sát. Một lần nọ Gestapo bắt được lá thư giới thiệu việc làm cho một nhân viên của Leitz, ký bởi một viên chức cấp cao tên Mark Turk. Cảnh sát Gestapo bắt giam Turk mấy tháng trời. Ernst Leitz phải đích thân đi Berlin thương lượng để Gestapo thả Turk ra (với điều kiện ông Turk không được làm việc cho công ty nữa).
Ngoài việc trả tiền cho các gia đình nhân viên đi vượt biên, Leitz còn cho mỗi người một chiếc máy ảnh Leica phòng thân, để khi đến bờ tự do họ có thể bán lấy tiền nếu cần. Chính phủ Ðức tuy biết việc làm của Ernst Leitz nhưng không thể bắt ông vì họ biết công nhân trong hãng rất thương chủ. Nếu không có ông thì chắc chắn họ sẽ đình công, việc buôn bán sẽ đình trệ, quân đội sẽ không có những dụng cụ cần thiết, và nhà nước sẽ mất một số lượng ngoại tệ đáng kể.
Oskar Barnack thử nghiệm máy quay phim
của ông vào thập niên 1920-1930. Nguồn: Internet
Chương trình vượt biên này kéo dài đến năm 1939 mới bị dứt, sau khi Ðức xâm lăng Ba Lan và đóng cửa biên giới, khai mào Ðệ II Thế Chiến. Trong những năm chiến tranh Ðức còn gởi mấy trăm người nô lệ từ Ukraine, toàn là phụ nữ, đến Wetzlar để làm lao động trong xưởng của Leitz. Bà Elise Kuhn-Leitz đã ngấm ngầm hỗ trợ cho những người này. Có lần bà bị bắt và đánh đập trong trại giam vì đã giúp một người đàn bà trốn sang Thuỵ Sĩ.
Tất cả những hành động cứu người của công ty Leitz đều được giữ kín. Ernst Leitz II cấm con cái nói với công chúng những điều này. Ông dạy các con khi làm việc thiện không được khoa trương. Số người được ông cứu mạng tuy không nhiều (con số chính thức chỉ khoảng vài chục), nhưng sự biết ơn của gia đình họ dĩ nhiên là vô bờ. Nhiều người về sau đã rất thành công ở Mỹ. Nhờ họ mà một số chi tiết về cuộc vượt biên độc đáo này mới được hé lộ.
Frank Dabba Smith, một giáo sĩ Do Thái người Mỹ hiện sinh sống ở Luân Ðôn, là người đã có công truy lùng những người này, luôn cả con trai của bà Elsie tên Knut, để viết một quyển sách tựa đề “Phát minh vĩ đại nhất của gia đình Leitz: Leica, Con Tàu Tự Do” (2002). Là một nhiếp ảnh gia tài tử và fan của Leica, ông Smith đã bỏ ra nhiều năm trời truy cứu các dữ liệu cho câu chuyện vô cùng bí mật này. Knut, cháu ngoại của Ernst Leitz II, kể với Dabba Smith: “Ông ngoại luôn nói với chúng tôi ‘Hãy làm việc tốt, nhưng đừng bao giờ kể ai nghe’. Nếu còn sống, ông tôi sẽ không muốn thấy cuộc phỏng vấn này.” (Ian Bui)
Một chiếc máy ảnh Leica năm 1925, giờ thuộc hạng quý hiếm. Nguồn: Internet
✧✧✧
Tìm hiểu về máy ảnh Leica:
Máy ảnh Leica có tốt không?
Hầu như sản phẩm nào của Leica được tung ra thị trường đều ghi điểm về chất lượng cũng như kiểu dáng, vậy nên đối với câu hỏi này bạn có thể hoàn toàn yên tâm là TỐT. Máy ảnh Leica sử dụng cảm biến CCD của Kodak, cảm biến này được lắp gọn trong máy và được bảo vệ bởi khung ngoài của máy. Khung máy được thiết kế để đảm bảo chắc chắn, bảo vệ tốt các thiết bị bên trong khỏi va đập, điều kiện bất lợi bên ngoài.
Sau khi được lắp ráp thành một chiếc máy hoàn chỉnh, máy ảnh Leica được kiểm tra kỹ càng tất cả các lỗi với 1800 bộ phận riêng biệt. Sau đó máy tiếp tục được kiểm tra kỹ thuật như về các nút bấm, độ chính xác của hệ thống lấy nét hay độ nhạy, độ ổn định của cảm biến rồi mới chính thức đưa ra thị trường.
Ngay từ khi ra đời chiếc Ur-Leica năm 1914, thương hiệu này đã nhanh chóng gặt hái thành công ngoài sức tưởng tượng. Tuy nhiên, vì gián đoạn bởi chiến tranh nên đến 1924 và 1925, những chiếc máy ảnh Leica mới lần lượt được đưa vào sản xuất và giới thiệu đến công chúng.
Sau Thế chiến thứ II, máy ảnh Leica lan rộng ra khắp thế giới nhờ chất lượng hình ảnh không thể chê với chuẩn phim 35mm.
Kể từ năm 1954, máy ảnh Leica dòng M ra đời với chất lượng hình ảnh hàng đầu, không thể thiếu cho các phóng viễn cũng như nhiếp ảnh gia.
Năm 2006, trào lưu máy số hiện đại Leica M8 xuất hiện đã khiến giới nhiếp ảnh và giới phóng viên choáng ngợp vì sự kết hợp hoàn mỹ giữa tính bảo thủ của người Đức và sự hiện đại của người Nhật. Phiên bản này cũng đánh dấu sự chuyển giao thời kỳ kỹ thuật số của dòng máy ảnh Leica M.
Năm 2009, Leica M9 ra đời, đặt dấu ấn mới trong thời đại ảnh số với
máy Rangerfinder đầu tiên trên thế giới dùng cảm biến full frame 24×26 mm.
Tại sao máy ảnh Leica lại đắt đến thế?
Nhìn vào giá bán của máy ảnh Leica, hẳn nhiều người sẽ cảm thấy rất sốc vì có rất ít mẫu giá rẻ, rẻ nhất cũng khoảng 15 triệuvn còn đâu đều có giá vài chục cho đến vài trăm triệu. Tuy nhiên nếu bạn biết được những nguyên nhân sau đây thì sẽ không còn ngỡ ngàng vì mức giá đó nữa.
Máy ảnh Leica đắt bởi độ bền, độ chuẩn xác cao, kỹ thuật và sự tinh tế đã được cả thế giới công nhận. Mỗi thành phẩm được xuất xưởng đều được chế tác thủ công, máy móc chỉ đóng vai trò phụ trợ trong các tác vụ như kiểm tra kính, mài kính, kiểm tra thông số kỹ thuật… Nhưng nếu chỉ có thế vẫn chưa đủ để thuyết phục bạn, phải không nào? Vậy thì hãy tiếp tục đến với lý do sau.
Bạn có biết, cùng một thông số nhưng ống kính máy ảnh của Leica chưa bao giờ bán ra với con số dưới 5000 USD? Thực tế là vậy. Nếu ở Canon, để sản xuất một ống kính trung bình thì thời gian hạ nhiệt (giai đoạn quan trọng quyết định đến độ bền và độ trong của ống kính) chỉ khoảng vài ngày đến 1 năm là lâu nhất.
Nhưng với ống kính Leica, trung bình thời gian hạ nhiệt khoảng từ 2 năm trở lên, cá biệt một số loại như ống kính Leica Noctilux 50 mm f/0.95 có thời gian hạ nhiệt tận 10 năm. Hãy thử tưởng tượng xem trong ngần ấy thời gian sẽ phát sinh ra biết bao chi phí liên quan như giá thành về năng lượng, giá thành nhân công quản lý cũng như xác suất hư hỏng xảy ra trong quá trình gia công sản phẩm. Vì vậy, đừng quá kinh ngạc cho câu trả lời vì sao máy ảnh Leica vẫn trụ lại trên thị trường bất chấp thời gian dù nó có là đắt nhất thế giới.
Và điều cuối cùng khiến máy ảnh Leica khác biệt, cũng như quyết định giá thành của nó là sự khác biệt: khác biệt về đẳng cấp, khác biệt về chất lượng.
Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, Leica không hề theo chân các đối thủ cạnh tranh trong việc cải tiến giảm thời gian sản xuất sản phẩm và mặc dù là nhà phát triển nguyên lý lấy nét tự động nhưng hãng không bao giờ áp dụng chúng cho các sản phẩm của mình. Bởi lẽ, Leica tin rằng lấy nét thủ công sẽ giúp bức ảnh có hồn hơn, mỗi lần chụp đều là nghệ thuật và nghệ thuật thì không nên có sự can thiệp của quá nhiều kỹ thuật. Có thể nói đây là niềm tự hào và cũng là sự bảo thủ của nhà sản xuất thiết bị quang học huyền thoại này.
Tóm lại, đối với máy ảnh Leica, câu thành ngữ “Tiền nào của nấy” là vô cùng chính xác. Hy vọng bài viết này đã phần nào giúp bạn tháo gỡ những khúc mắc về thương hiệu này đồng thời mang đến cho bạn cái nhìn mới về thương hiệu máy ảnh đắt tiền này.
Triết lí bền vững
Sang trọng và lặng lẽ, Leica chứa đựng tất cả sự tinh tế, chính xác và tính bảo thủ của người Đức, “là điều tuyệt vời của nước Đức” – Jim Rakete.
Chỉ với một câu nói đã cho thấy được nét đẹp huyễn hoặc và tinh tế và Leica đem lại, chứa đựng trong đó là bản chất con người Đức, tỉ mỉ, chính xác, hoàn mĩ và bảo thủ. Không áp dụng quy trình tự động hóa để tăng số lượng như các hãng Canon hay Nikon, ở Leica do các nghệ nhân chế tác bằng tay nên số lượng sản phẩm tạo ra không nhiều những vô cùng chất lượng.
Chất lượng thấu kính đỉnh cao
Dường như không nhiều người biết rằng để có được một thấu kính chất lượng cao như thế, thì các nghệ nhân của Leica phải tốn 2 – 3 năm thậm chí 10 năm cho thời gian hạ nhiệt (Quyết định tới độ trong và bền bỉ của ống kính) do dùng trong khi nhiều nhà sản xuất chỉ mất có vài tháng thậm chí vài ngày.
Những bức ảnh chụp bằng ống kính Leica cho khả năng tái tạo hình ảnh tuyệt hảo, độ tương phản chân thực và vô cùng tự nhiên. Nó cho phép những người đam mê nhiếp ảnh tự do sáng tạo và bay bổng.
Bởi thế, mà một chiếc thấu kính Leica ra đời chứa đựng trong đó là tình yêu, sự kiên trì và đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân Leica.
Đơn giản để tập trung vào những điều quan trọng
Khi nhiều nhà sản xuất muốn sử dụng càng nhiều công nghệ, tính năng cho sản phẩm của mình càng tốt thì những giá trị cốt lõi, những điều đơn giản nhất lại không được chú trọng. Tuy nhiên, với Leica điều đáng quan tâm là sự đầu tư và tập trung tối ưu cho những điều cần thiết và quan trọng nhất. Các sản phẩm của Leica luôn được thiết kế từ nền tảng một cách tối ưu mang tới những trải nghiêm đầy đủ nhất, chuẩn xác nhất. Vì lý do đó mà từ những chiếc Leica đầu tiên, việc phát triển cơ khí và quang học nhằm mang tới những tính năng thực sự cần thiết vẫn luôn là mối quan tâm lớn nhất của hãng.
Đơn giản để tập trung vào những điều quan trọng
Giá trị lâu bền
Leica là tài sản có thể truyền lại từ đời này sang đời khác mà vẫn đạt được hiệu năng làm việc như ngày đầu tiên. Ví dụ như chiếc 1923 Leica 0-Series được xuất xưởng vào năm 1923 và đến ngày nay vẫn được săn tìm thậm chí là bỏ ra cả triệu đô la để được sở hữu nó. Không chỉ là bởi đó là đồ dùng cổ mà còn do vẻ đẹp nghệ thuật và hơi thở cổ điển mà nó đem lại.
Mỗi một sản phẩm Leica trước khi được tung ra thị trường đều phải vượt qua một quy trình kiểm tra chặt chẽ, nghiêm ngặt nhằm mang lại những tác phẩm nghệ thuật đích thực, một thứ để truyền lại cho thế hệ sau như một gia tài.
Thiết kế cổ điển mang nhiều tính nghệ thuật
Từ những giá trị cốt lõi bền vững, lí tưởng hơi có phần bảo thủ, sự tập trung cho những cái gì quan trọng nhất, luôn đặt tình yêu của mình cho từng sản phẩm được làm ra nên ở Leica luôn có sự hoàn mỹ trong nét đẹp và sự hoàn hảo trong từng khung hình.
-------------
Theo websosanh
Kim Quy st tổng hợp
