Tình người Sài Gòn thời dịch qua tranh
Sài Gòn âu lo nhưng ấm tình người
Tranh của họa sĩ Nguyễn Thành Trung
Chân dung TGM Nguyễn Năng, Tổng Giáo Phận Sài Gòn
Bức tranh “Phó thác”
Họa sĩ Nguyễn Thành Trung
Uyên Vũ
Tình người Sài Gòn thời dịch qua tranh
Nữ bác sĩ vắt sữa nuôi bé gái mắc Covid-19, những gian hàng 0 đồng... hiện lên sống động qua nét cọ họa sĩ Lê Sa Long.
Tranh "Dòng sữa ngọt ngào" là một trong những bức hoàn thành gần đây, thuộc bộ sưu tập "Sài Gòn những ngày giãn cách" của họa sĩ Lê Sa Long. Qua báo chí, họa sĩ cảm động trước câu chuyện bác sĩ Phạm Thị Thanh Thúy hàng ngày vắt sữa nuôi bé gái 7 tháng tuổi tại Bệnh viện Điều trị Covid-19 Trưng Vương. Bé cùng bố và anh trai 25 tháng tuổi - cùng mắc Covid-19 - đang được chữa bệnh tại đây, còn mẹ suy hô hấp nặng, điều trị ở bệnh viện Phạm Ngọc Thạch. Có con trạc tuổi bé gái, chị Thúy nhận nhiệm vụ vắt sữa nuôi bé. Khoảnh khắc chị cho bé uống sữa trong bộ đồ bảo hộ được đồng nghiệp ghi lại và lan truyền trên mạng xã hội.
Khi thành phố giãn cách, những gian hàng 0 đồng xuất hiện khắp nơi, hướng đến người lao động nghèo, bị mất thu nhập. Họa sĩ Lê Sa Long chọn vẽ khung cảnh đó để khắc họa tính hào hiệp của người Sài Gòn. Với anh, Sài Gòn là vùng đất của những người bộc trực, hào sảng, những thùng trà đá miễn phí, thùng bánh mì "ai cần cứ lấy", những hiệp sĩ bắt cướp, quán cơm 2.000 đồng, chuyến xe nhân ái, những giao dịch "đưa nhiêu đưa", ATM gạo...
Đa số tranh họa sĩ chọn hình thức ký họa bằng phấn tiên (pastel), than trên nền giấy Canson, một số bức dùng màu nước 
Quà được tình nguyện viên chia ra từng túi nhỏ, dễ dàng "lướt" qua ống đến tay bà con.
Họa sĩ ghi lại khoảnh khắc một cô gái phát thùng mì cho người bán vé số với lời nhắn: "Chú ơi, nhận giùm thùng mì về dùng, khi nào cần chú cứ đến chỗ thiện nguyện này nghen".
Bức "Thiên thần mùa dịch" là một trong những tác phẩm giàu cảm xúc của họa sĩ. Anh vẽ tối 24/6, khi xem video - do nhân viên điều dưỡng huyện Bình Chánh ghi lại, cảnh một bệnh nhi Covid-19 5 tuổi được đưa đi điều trị. Trước đó, bố bé bị nhiễm và được đưa đi chữa, mẹ bé là F1 và được cách ly tập trung. Bé sống với bà ngoại và dì, người bà sau đó cũng mắc Covid-19, bé phải tự lên xe y tế để đến Bệnh viện Trưng Vương điều trị. Hình dáng cô bé trong trang phục phòng hộ cá nhân rộng thùng thình, một mình xa gia đình, leo lên xe cấp cứu, dấy lên thương cảm cho người xem.
Đề tài thân phận người lao động nghèo mưu sinh thời dịch cũng gợi nhiều cảm xúc cho họa sĩ. Bức "Người đàn bà và con chó nhỏ" anh vẽ vào đầu tháng 6. Khi đó, anh gặp một phụ nữ lượm ve chai ngồi buồn bã, nói: "Quán xá không bán, làm gì có phế liệu hay đồ dư mà lượm chú ơi. Dịch giã như thế này thì lấy tiền đâu mà sống!". Chỉ có chú chó bà nuôi 5 tháng qua vẫn hồn nhiên quấn quýt bên chân.
Họa sĩ vẽ một phụ nữ bán vé số người Quảng Ngãi lúc 11h, giữa ngã tư đang quẹt mồ hôi, than: "Ế lắm chú ơi. Sáng giờ chỉ bán được có mấy tờ, chú ủng hộ giùm". Anh mua vội giúp bà vài tờ, chỉ an ủi sơ rồi vội vã đi, cảm thấy như người có lỗi. Anh đặt bức tranh tên "Mơ là triệu phú", lấy ý tưởng từ bài "Kỷ niệm" (nhạc sĩ Phạm Duy) với câu hát: "Tôi mơ thành triệu phú/ Cứu vớt gái bơ vơ".
Tranh vẽ hai cha con mưu sinh thời dịch, họa sĩ vẽ nhân Ngày của Cha (20/6). Vợ qua đời từ lâu, người cha 58 tuổi chạy xe ôm nuôi con 34 tuổi bị bại não bẩm sinh. Dịch bùng phát, thất nghiệp, cha con ông sống nhờ quà thiện nguyện, may mắn được một nhà hảo tâm tặng chiếc xe máy. Họa sĩ nói: "Tôi vẽ ông Hưng với hình ảnh đôi tay ôm hai vai Tài như muốn che chở con, còn Tài thì cười và chỉ vào ba như muốn nói: Người cha vĩ đại của tui đó!".
Khung cảnh đường Trường Sa, kênh Nhiêu Lộc (quận Phú Nhuận) một buổi sáng thời giãn cách. Tranh được vẽ bằng phấn tiên, than trên giấy canson.
Đường Ngô Đức Kế (quận 1) những ngày đầu giãn cách. Khu phố sầm uất chỉ còn vài ánh đèn dưới cơn mưa đêm.
Đường Vũ Huy Tấn, quận Bình Thạnh về khuya vắng lặng, chỉ có tiếng rao "Hai ngàn một ổ" của người bán bánh mì dạo.
Họa sĩ Lê Sa Long tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật từng đoạt giải nhất "Chân dung ký họa màu nước" năm 1999 do Hội Mỹ thuật đồng tổ chức. Năm 2018, anh đoạt giải nhì vẽ về đất nước, con người Rumani do Lãnh sự quán Rumani tổ chức. Năm 2020, anh gây chú ý với loạt tranh về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và những "người tình âm nhạc". Hiện anh là giảng viên khoa Đồ họa, Đại học TP Sài Gòn.
**********
Tranh vẽ những tấm lòng dành cho Sài Gòn thời dịch
Cảnh người Đà Lạt gom rau củ tặng Sài Gòn, những trái bí của Bình Định khắc chữ "Tất cả vì miền Nam"... được tái hiện qua tranh.
Họa sĩ Lê Sa Long vẽ cảnh giáo viên, bạn trẻ, nông dân Đà Lạt thu hoạch rau củ trong các nhà lồng gửi về Sài Gòn những ngày giá thực phẩm ở thành phố leo thang đầu tháng 8. Mỗi ngày, hàng chục người đến các vườn xin hái rau, sau đó chuyển về điểm tập kết, chất lên các chuyến xe 0 đồng gửi tặng người Sài Gòn.
Bức tranh vẽ bằng phấn tiên trên giấy Canson, khắc họa hình ảnh cụ già hơn 100 tuổi ở Thanh Hóa mang gói cá khô, túi gạo gửi cho người miền Nam.
Lê Sa Long vẽ loạt tranh "Sài Gòn những ngày giãn cách" từ đầu tháng 5 đến nay. Anh lấy cảm hứng từ những câu chuyện có thật như: bếp 0 đồng, gian rau củ "vừa cho vừa bán", người lao động nghèo đùm bọc nhau, sự tận tâm của lực lượng y tế tuyến đầu... Họa sĩ trích tiền bán tranh góp quỹ vì người nghèo, đồng thời dự định tổ chức triển lãm, ra sách ảnh sau này.
Cuối tháng 7, người dân ở xã Mỹ Thọ, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định gửi bí đao vào Sài Gòn. Mỗi quả bí được khắc các dòng chữ yêu thương, mang theo hy vọng một ngày đại dịch bị đánh bại, cuộc sống nhộn nhịp như xưa.
Một người phụ nữ dùng xe kéo chở lợn hơn 120 kg lên Ủy ban Nhân dân xã Tân Long, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị, để tiếp tế lương thực cho người Sài Gòn. Chị nói gia đình không dư dả, chỉ có con lợn đang nuôi, gửi cho lực lượng tiếp nhận để chế biến thành món ruốc kho sả tặng mọi người.
Tại một quầy cơm 0 đồng ở đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, quận 1 các sơ Tu viện dòng thánh Phaolô trao suất ăn cho người lao công, xe ôm công nghệ....
Thân phận những người hồi hương khi giãn cách xã hội là nguồn cảm hứng sáng tác mới của họa sĩ. Mất việc, hết tiền, những người làm thuê ở Bình Định đi bộ về quê nhà Quảng Ngãi giữa tháng 7. Khi đến chốt kiểm soát dịch ở đèo Bình Đê, giáp ranh Bình Định, họ hết lương thực, được các cảnh sát giao thông hỗ trợ mì tôm, sữa...
Một nữ hướng dẫn viên du lịch chia tay Sài Gòn, trở về Huế sau thời gian dài thất nghiệp. Ngồi trên tàu ở sân ga, trong cơn mưa tầm tã, cô vừa khóc vừa vẫy tay chào bạn thân vì vốn xem nơi đây là quê hương thứ hai. Họa sĩ Lê Sa Long vẽ lại cảnh này sau khi nghe một học trò kể lại câu chuyện.
Một bức tranh khắc họa câu chuyện em bé chín ngày tuổi cùng cha mẹ vượt nghìn km trên xe máy từ Bình Dương về quê Nghệ An tránh dịch. Đến Đà Nẵng, họ được các mạnh thường quân giúp đỡ, thuê ôtô chở về quê, xe máy được mang đi sửa.
Tam Kỳ (ảnh: Lê Sa Long)
Kim Phượng sưu tầm & tổng hợp
