THẮC MẮC CÙNG TÁO QUÂN

 THẮC MẮC CÙNG TÁO QUÂN

Hôm nay là hăm ba tháng chạp, tôi lâm râm khấn vái trước mâm cúng Ông Táo trên bàn bếp: “Dạ con có mấy điều muốn hỏi Ông Táo, xin Ông Táo chỉ đường.” Ngay tối hôm đó, tôi vừa mơ màng ngủ đã thấy ba ông bà phương phi, mặt mũi phúc hậu hiện ra. Bà cụ đứng giữa hiền từ hỏi: “Con muốn hỏi Táo Quân chúng ta điều gì?” Trời ơi, linh quá, tôi mừng rỡ nói: “Dạ có mấy chuyện con thắc mắc về Táo Quân lâu nay mà không biết hỏi ai, giờ con hỏi được không thưa Cụ?” Ba ông bà liền thong thả ngồi xếp bằng trước mặt tôi, rồi Bà Táo cười: “Con hỏi đi.”



Tôi: Con thấy người ta nói sự tích Táo Quân hai ông một bà của Việt Nam bắt nguồn từ ba vị thần Thổ Công – Thổ Địa – Thổ Kỳ của Lão Giáo bên Trung Quốc, không biết đúng không?

Bà Táo: Từ khi có lửa thì con người luôn thờ Thần Lửa, người Việt cổ cũng vậy. Chúng ta chính là Thần Lửa, còn sự tích ra sao thì do con người tự đặt ra thôi. Có lẽ người Việt xưa thấy bếp có ba chân nên mới nghĩ ra chuyện có ba vị Táo Quân. Nhờ vậy chúng ta mới được vui vẻ như vầy (cười).

Ông Táo: Mà ta thấy Thổ Công cũng là Thổ Địa thì phải, sao lại là hai người được? Con người hay thích làm mọi thứ thêm phức tạp à?

Tôi: Dạ, mà sao lại là “hai ông một bà” chớ không phải “hai bà một ông”?

Bà Táo: Con quên là ngày xưa người Việt cổ theo chế độ mẫu hệ à? Cho nên một phụ nữ có thể có hai chồng, chứ đàn ông đâu thể có hai vợ. (Hai ông Táo lén lút thở dài)

Tôi: Con hiểu rồi, vì Trung Quốc có chế độ phụ hệ từ ngàn xưa, nên truyền thuyết Táo Quân bên đó là một ông một bà, hay một ông quan và hai tùy tùng, khác với truyền thuyết của người Việt.

Bà Táo: Học một biết hai, giỏi đa con!

Tôi (cười lỏn lẻn): Dạ con hỏi cái này xin các cụ bỏ quá cho. Sao con thấy người ta cúng Táo Quân áo, mão, hia mà không cúng quần?


Bà Táo: Thiệt ra chúng ta ngồi suốt ngày trong bếp, ở gần lửa nên nóng muốn chết thì mặc quần áo làm gì. Sau này người Việt chịu ảnh hưởng cả ngàn năm đô hộ của Trung Hoa nên mới trang bị thêm áo, mão, hia để chúng ta nhìn cho giống “quan” đó. Con nhìn mấy bức tranh xưa mà coi, người ta chỉ chú ý tô vẽ ba thứ này, chớ có ai chú ý tới quần đâu, nên quần bị lược bỏ là vì vậy.

Ông Táo: Chúng còn mượn tích này mà làm thơ nữa chớ. Ta không nhớ tác giả là ai nhưng con có nghe bài này chưa:

“Hăm ba, ông Táo dạo chơi xuân
Đội mão, đi hia, chẳng mặc quần
Giời hỏi: làm sao ăn mặc thế?
Thưa rằng: hạ giới nó… duy tân!” (1)

Ông Táo (khác): Chúng còn bảo chúng ta “ít mặc” nên “ít làm”:

“Ông Cả ngồi trên sạp vàng,
Cả ăn, cả mặc, lại càng cả lo.
Ông Bếp ngồi trong đống tro,
Ít ăn, ít mặc, ít lo, ít làm.” (2)

Bà Táo: Con cháu nó dại dột, hai ông trách làm gì.


Tôi: Con thấy người miền Bắc cúng cá chép, người miền Trung cúng cỗ ngựa giấy, còn người miền Nam cúng “cò bay ngựa chạy”, cho con hỏi vậy Táo Quân thích cưỡi con nào nhứt?

Ông Táo: Ta thích cưỡi ngựa, nhìn oai phong đa.

Ông Táo (khác): Còn ta thích đổi xe, nên đường bộ đi ngựa, đường hàng không đi…cò.

Bà Táo: Con đừng nghe mấy ổng, thời buổi tự động hóa này chúng ta chỉ cần nhấn nút là trong chớp mắt xuất hiện trên thiên đình, bận tâm cưỡi cái gì cho mệt.

Tôi: Dạ, thiên đình cũng hiện đại ghê, mà sao có con vật cưỡi mà người ta cũng cúng khác nhau thưa Cụ?

Bà Táo: Chắc do truyền thuyết cá chép vượt Vũ môn hóa rồng nên dân gian nghĩ chúng ta phải cưỡi cá chép mới bay về trời được. Ta coi trên mạng thì thấy Vũ môn nằm trên sông Dương Tử, thuộc tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, ta không rõ truyền thuyết này thuần Việt hay có gốc từ Trung Quốc. Có người còn nói cá chép là biểu tượng của Lạc Long Quân, để kỳ này lên trời gặp ổng, ta sẽ hỏi coi trước khi thành rồng có phải ổng là cá chép không.


Ông Táo: Bà hỏi làm gì cho mất công. Người ta là rồng mà lại đi nhận mình là cá chép à?

Tôi: Dạ còn “cò bay ngựa chạy” là sao? Chớ con ngựa thì con hiểu, hồi xưa muốn nhanh toàn đi ngựa không hà, ngựa còn biết bay như ngựa của Thánh Gióng nữa, sao còn cần tới con cò?

Ông Táo: Không phải cò mà là hạc. Đây là theo nghi thức “xá mã, xá hạc” của Đạo giáo và Phật giáo (3) đó con. Sau khi cúng, người ta bỏ sớ vô đốt chung với giấy in hình cò bay ngựa chạy để nhờ ngựa và hạc (cò) đem sớ tới thần phật.

Bà Táo: Ông giỏi hen!

Ông Táo: Bà biết lên mạng, tui cũng biết lên mạng chớ bộ!


Tôi: Con thấy có khi người ta thờ ông Táo trên bàn thờ giữa nhà, nhứt là ở kiểu nhà ba gian Nam Bộ xưa, còn đa số thờ ông Táo trong bếp. Con không biết thờ ở đâu thì đúng?

Ông Táo (khác): Lần này để ta giảng cho con nghe. Cái ông thờ trên bàn thờ giữa nhà kêu là Định Phước Táo Quân, thờ chung với Quan Thánh và Thổ Địa. Còn ông thờ trong bếp kêu là Hỏa Đức Táo Quân. (4) Tục thờ ba ông trên bàn thờ chính bắt nguồn từ ảnh hưởng của người Hoa ở Nam Bộ, minh chứng rõ ràng nhứt là ông Quan Thánh. Sau này người ta thấy thờ ông Táo hai nơi bất tiện, nên dời Ông Táo vô bếp luôn. Ông Quan Thánh cũng đi về nước, còn ông Thổ Địa thì xuống đất ngồi chung với ông Thần Tài.

Tôi: Ủa, đơn giản vậy thôi hả Ông? Tiện cho tụi con, chớ có tiện cho các thần không?

Bà Táo: Chúng ta ở đâu mà không được con, miễn con người sống đàng hoàng nhơn đức là chúng ta vui. Con cháu cứ sợ chúng ta lên “méc” Ngọc Hoàng, thiệt ra chúng ta đâu cần nói gì. Từ xưa đã có câu “ở hiền gặp lành”, “ác giả ác báo”, đúng không con?

Tôi: Dạ đúng, nên người ta có cúng đồ ngọt cách mấy mà sống không đàng hoàng cũng không hối lộ nổi Táo Quân ha Cụ. Nhân nói chuyện đồ ngọt, con thấy ở miền Nam cúng cái thứ ngộ lắm, kêu là “kẹo thèo lèo cứt chuột”. Kẹo “thèo lèo” do người Việt đọc trại từ “trà liệu” tiếng Triều Châu, nghĩa là đồ ngọt để uống trà. (5) Con thấy người ta hay bán kẹo đậu phộng và kẹo mè đen xắt thỏi cỡ bằng ngón tay, và hột đậu phộng áo một lớp đường nhuộm trắng hay hồng, rồi kêu chung là kẹo thèo lèo. Con không biết trong ba loại này, loại nào là “kẹo cứt chuột”? Người thì nói là kẹo mè đen vì hột mè đen coi giống cứt chuột, con nghe cũng có lý, nhưng Cụ Vương Hồng Sển lại nói đó là hột đậu phộng áo đường. (6) Ai đúng thưa Cụ?

Bà Táo (nhìn hai ông Táo): Hồi giờ tui sợ mập nên hổng ăn ngọt. Hai Ông hay ăn ngọt thì chắc rành hen.


Ông Táo: Con cháu cúng gì tui thời đó chớ để ý cái tên làm chi. Chắc mấy người lớn tuổi nói đúng đa con. Mà bây giờ tụi bây toàn thích tên hay, ai dùng tên “kẹo cứt chuột” nữa đâu mà bây thắc mắc.

Bà Táo: Tới giờ rồi, chúng ta phải đi nghen con. Con ở nhà nhớ ăn ở đàng hoàng, siêng năng làm công chuyện, đừng lười biếng. Chúng ta ở trên Thiên đình chớ vẫn có gương thần 4G để theo dõi việc ở nhà đa.

Ông Táo: Bà lạc hậu rồi nghen. Năm nay gương thần lên 5G rồi.

Tôi: Dạ, con nhớ mà. Con chúc các Cụ đi đường bình an, nghỉ lễ vui vẻ.

Cả ba Ông Bà Táo nhìn tôi cười, rồi vù một cái, cả ba biến mất. Tôi sực tỉnh, lật đật lấy giấy ra ghi lại kẻo quên. Ghi xong, gà cũng vừa gáy sáng. Tôi định ngủ thêm chút nữa, nhưng nhớ lời dặn dò của Bà Táo, đành chui ra khỏi giường. Một ngày mới bắt đầu!

Minh Lê 
 

Cách Chuẩn Bị Mâm Cúng Ông Táo Đơn Giản,

Đầy Đủ Và Ấm Cúng Cho 3 Miền

Tết Nguyên Đán luôn là dịp có nhiều nghi lễ được thực hiện với mong muốn cảm tạ các vị thần linh đã phù hộ cho gia đình trong năm qua, trong đó không thể thiếu lễ cúng ông táo vào 23 tháng Chạp. Vậy mâm cúng ông Táo đơn giản gồm những gì? Nên lưu ý những việc gì khi cúng? Nếu bạn cũng đang băn khoăn những vấn đề trên thì chúng ta cùng khám phá tại bài viết này nhé.

        Lễ vật cần thiết để cúng ông Công ông Táo

Một mâm cúng ông táo đơn giản không đòi hỏi quá nhiều đồ vật đắt đỏ hay cầu kỳ, bạn chỉ cần đảm bảo có đầy đủ những lễ vật sau đây:

  • 3 mũ cho Táo quân: Trong đó có 2 mũ của Táo ông được thiết kế với hai cánh chuồn và 1 mũ của Táo bà không có cánh chuồn. Tuy nhiên, vẫn có vài nơi chỉ cúng 1 mũ ông có hai cánh chuồn để tượng trưng cùng 1 áo và 1 đôi hia giấy
  • Cá chép: Loài vật này được xem là “phương tiện” để đưa Táo quân về chầu trời. Các gia đình tại khu vực miền Bắc thường sẽ cúng cá chép sống và được thả trong chậu nước, sau đó mang ra ao hoặc hồ để phóng sinh. Tại miền Trung thường sẽ cúng ngựa giấy có đầy đủ yên và cương. Trong khi đó, người miền Nam thường sẽ chỉ cúng áo, mũ và đôi hia giấy.
  • Những lễ vật cần thiết cho mâm cúng ông công ông táo                                                

Mâm cúng ông Táo đơn giản 3 miền

Mâm cúng ông Táo miền Bắc đơn giản

Để chuẩn bị một mâm cúng ông công ông táo theo truyền thống của khu vực miền Bắc bạn cần chuẩn bị những điều sau:

  • 1 con gà luộc có ớt tỉa hoa buộc chéo cánh và ngậm hoa hồng
  • 1 đĩa chân giò hoặc thịt lợn luộc
  • 1 đĩa giò lợn
  • 1 cái bánh chưng hoặc 1 đĩa xôi vò
  • 1 đĩa rau thập cẩm
  • 1 bát canh măng hầm giò lợn
  • 1 đĩa chè, có thể chọn chè trôi nước, chè bà cốt hoặc chè đậu kho
  • 1 lọ hoa cúc
  • 1 lá trầu 1 quả cau
  • 1 đĩa hoa quả có từ 3 đến 5 loại quả khác nhau
  • 1 đĩa muối
  • 1 đĩa gạo
  • 1 bình trà sen cùng 1 chai rượu nếp
  • 1 lọ hoa đào

Trong thời buổi hiện đại, tùy thuộc vào điều kiện cũng như khẩu vị mà nhiều gia đình có thể điều chỉnh một số món ăn và lễ vật để tiết kiệm thời gian, tuy nhiên mâm cúng vẫn được giữ những món ăn đặc trưng để giữ được không khí quen thuộc, gần gũi cho ngày Tết.

Mâm cúng ông Táo miền Trung 

Mâm cơm cúng ông công ông táo của người miền Trung mang sự kết hợp hài hòa của hai miền Nam Bắc. Mâm cỗ thường bao gồm những món ăn tương tự của miền Bắc như cơm, gà luộc, canh, thịt luộc, ram và đặc sắc hơn với các món xôi chè đặc trưng của miền Nam.

Một điểm đặc biệt của mâm cơm cúng ông Táo khu vực miền Trung không có áo mũ vàng mã, lễ thả cá chép như ở miền Bắc hay cò bay ngựa chạy như người miền Nam. Thay vào đó, họ thường dâng lên một con ngựa giấy với đầy đủ yên cương cũng như đốt vàng mã để cúng lễ cho các vị thần linh, tạo nên nét đặc trưng độc đáo và truyền thống của vùng miền này.

Mâm cúng ông táo mỗi miền có đặc trưng khác nhau

Mâm cúng ông Táo ở miền Nam

Mâm cúng ông Táo của người miền Nam thường mang những đặc trưng riêng biệt của truyền thống văn hóa, mâm cỗ có thể khá đơn giản nhưng vẫn đủ đầy và được bày biện một cách tinh tế. Người miền Nam thường bổ sung thêm một món ăn khá độc đáo như kẹo thèo lèo, đĩa đậu phộng cùng với bộ cò bay ngựa chạy. Bên cạnh đó, họ còn thường thêm xôi chè vào mâm cúng hoặc đơn giản chỉ cần mâm trái cây tươi cũng đủ để làm nên một mâm cúng ông công ông táo truyền thống tươm tất.

Dưới đây là những điều cần chuẩn bị cho một mâm cỗ của người miền Nam:

  • Gà quay hoặc gà luộc
  • Thịt heo luộc
  • Đĩa rau xào
  • Giò heo
  • Xôi gấc
  • Củ cải muối hoặc củ kiệu
  • Canh mọc
  • Trái cây tươi
  • Đĩa trầu cau
  • Chung trà, chung rượu

Mâm cúng ông Công ông Táo chay

Bên cạnh những mâm cỗ mặn thì nhiều gia đình cũng có thể thực hiện mâm cúng ông Công ông Táo đơn giản bằng các món chay để hạn chế sát sanh, tiêu trừ nghiệp chướng. Đây cũng là lựa chọn phù hợp cho những người ăn chay trường hoặc muốn tạo lễ cúng linh thiêng, thanh tịnh.

Dưới đây là một số món ăn chay phổ biến mà nhiều gia đình lựa chọn để làm mâm cúng:

  • Nấm đùi gà sốt bơ
  • Sườn chay xào chua ngọt
  • Xôi gấc
  • Canh chay, canh nấm
  • Nem chay, giò chay
  • Chè
  • Đĩa hoa quả
  • Đĩa trầu cau
  • Chung rượu và trà
  • Vàng mã, giấy tiền
  • Bạn cũng có thể chuẩn bị mâm cúng chay để cúng ông công ông táo

Thời gian và cách làm lễ cúng ông Công ông Táo

Thời gian thực hiện cúng ông Công ông Táo

Bên cạnh chuẩn bị mâm cúng ông táo đơn giản thì thời gian cúng cũng là vấn đề được nhiều người quan tâm. Và nếu bạn cũng đang tìm hiểu về việc này thì hãy tham khảo phần dưới đây.

Thời gian cúng ông Táo thường khá linh hoạt, bạn có thể linh hoạt thực hiện lễ cúng vào thời điểm phù hợp với gia đình mình. Tuy nhiên, theo các chuyên gia phong thủy thì lễ cúng nên được tiến hành trước khi ông công ông táo bay về chầu trời, tức là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp. Vậy nên, bạn có thể cúng vào buổi trưa và tối của ngày 22 hoặc sáng sớm ngày 23 tháng Chạp.

Cách cúng ông Công ông Táo

Nghi thức cúng ông Công ông Táo thường bao gồm các bước sau:

  • Bày lễ: Gia đình chuẩn bị bàn thờ với đầy đủ lễ vật như vàng mã, trái cây, bánh chưng, rượu, thức ăn
  • Thắp hương và khấn vái: Thắp hương lên bàn thờ rồi thực hiện khấn vái
  • Thắp thêm hương: Khi hương đã tàn thì đốt thêm một nén hương để tạ lễ ông Công ông Táo
  • Hóa vàng mã và thả cá chép: Đốt giấy tiền vàng mã và thực hiện lễ thả cá chép như biểu tượng đưa ông Táo trở về trời

    Bạn có thể thực hiện cúng ông táo theo các bước đơn giản được hướng dẫn trên

Những điều kiêng kỵ khi làm lễ cúng ông Công ông Táo

Bên cạnh việc chuẩn bị mâm cúng ông táo đơn giản thì bạn vẫn nên lưu ý đến một số kiêng kị sau khi thực hiện cúng kiếng để nghi lễ diễn ra trang nghiêm hơn:

  • Gia chủ hay người làm lễ chính cần phải tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc nghiêm trang, kín đáo và lịch sự khi cúng để thể hiện sự tôn kính đối với các vị quan thần
  • Nên đọc văn khấn với thái độ nghiêm túc và thành tâm
  • Thay vì cầu xin về tiền tài thì bạn nên cầu khấn ông Táo về những điều may mắn và tốt đẹp trong năm mới
  • Theo quan điểm truyền thống thì bạn không nên cúng sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp
  • Không nên thả cá chép từ trên cao xuống nước mà nên thả nhẹ nhàng từ sát mặt nước, và tuyệt đối không thả cả bịch ni-lông đựng cá
  • Không nên đặt mâm cúng ông công ông táo dưới bếp

Những điều cần kiêng kỵ mà bạn lưu ý khi cúng ông công ông táo            

 FAQ – Một số câu hỏi thường gặp về mâm cúng ông táo đơn giản

Bên cạnh câu hỏi mâm cúng ông táo gồm những gì cũng như điều cần lưu ý thì nhiều người cũng thắc mắc những vấn đề dưới đây.

Nên đặt mâm cúng ông táo ở đâu?

Mặc dù bàn thờ ông Táo thường được đặt ở bếp, tuy nhiên mâm cúng ông táo đơn giản nhân dịp Tết nên được đặt ở bàn thờ gia tiên theo chuyên gia phong thủy Mai Văn Sinh và Phạm Cương.

Lịch cúng ông Táo 2024 vào ngày nào?

Theo lịch cúng ông Táo chuẩn thì ngày 23 tháng Chạp năm nay sẽ rơi vào thứ Sáu ngày 2/2/2024, bạn có thể thực hiện lễ cúng vào buổi sáng và trưa vào ngày này.

Có thể cúng ông công ông Táo sớm hơn không?

Ngày cúng ông công ông táo tốt nhất vẫn nên được thực hiện vào ngày 23 tháng Chạp, tuy nhiên tùy vào điều kiện của gia đình thì bạn vẫn có thể cúng sớm hơn. Thế nhưng, gia đình cũng nên lưu ý không nên cúng ông công ông táo quá sớm trước ngày 20 tháng Chạp tức 30/1/2024.

Việc chuẩn bị mâm cúng ông táo đơn giản có thể sẽ không tốn quá nhiều thời gian của bạn mà nó còn mang ý nghĩa về tâm linh, nhằm cảm tạ vị thần đã bên cạnh và hỗ trợ gia đình trong suốt năm qua. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích được bạn cho việc chuẩn bị mâm cúng ông táo vào Tết nguyên đán năm nay.

Ngọc Lan sưu tầm
Chỉnh sửa lần cuối vào %PM, %04 %201 %2024 %22:%02
back to top